Zasadniczo, ex libris jest małą graficzną etykietą, która jest przyklejona na przedniej okładce książki. Etykieta ma służyć do identyfikacji właściciela książki i zapewnić, że książka zostanie zwrócona. Służy również do zniechęcenia do kradzieży książek i uświadomienia właścicielowi pochodzenia książki.
Pierwsze drukowane ekslibrisy pojawiły się na początku lat 70. XIV wieku. Były one często wykonane z lekkiego papieru, aby zapewnić dopasowanie tabliczek do okładki książki. Na ogół ex libris opatrzony był herbem rodowym właściciela. Aby wyróżnić ex libris, stosowano również nazwisko lub monogram właściciela.
W początkowym okresie, temat ex librisu był zwykle oparty na zainteresowaniach osoby, która go zamówiła. Na przykład Ferenc Margl poprosił o peryton, czyli mitologiczne zwierzę hybrydowe. To zwierzę, które jest w połowie ptakiem, a w połowie rybą, zostało nazwane na cześć rzeki Dunaj.
Temat ex librisu jest nieskończenie zmienny. Może nim być wszystko, ale najczęściej związany jest z rodzajem książki. Sam motyw jest odzwierciedleniem ówczesnych gustów artystycznych. Współcześni artyści również czerpią inspirację z historycznych motywów ex librisu. Czasem wyobrażają sobie motyw w stylu ruchów modernistycznych i ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Jednak najwybitniejsze współczesne ekslibrisy są wykonane przez artystów z Europy Wschodniej.
Mówi się, że początki ex librisu sięgają Egiptu BCE. Do zwojów papirusu dołączano małe ceramiczne tabliczki. Były one rozpoznawane przez osoby nie posiadające umiejętności czytania. W końcu stały się samodzielną formą sztuki. Wielu współczesnych artystów wykorzystuje historyczne motywy ex libris do tworzenia własnych, niepowtarzalnych tabliczek. Ponadto, niektórzy współcześni artyści czerpią inspirację z historycznego motywu ex libris, aby stworzyć bardziej nowoczesną kompozycję.
Pod koniec XIX wieku motyw ex libris zaczął się rozwijać jako temat malarski. Wielu wybitnych artystów tworzyło kompozycje oparte na karierze lub zainteresowaniach właściciela. Kompozycje te stały się popularne wśród kolekcjonerów płyt książkowych. W wyniku rozpowszechnienia ex librisów rozwinęła się dziedzina grafiki użytkowej. Ponadto w wyniku wymiany płyt książkowych wzrosła praktyka zbierania i wydawania czasopism i książek. Dało to początek dużej międzynarodowej komunikacji między kolekcjonerami.
Typowy ex libris ma zazwyczaj wymiary 13 x 13 cm. Drukowane ekslibrisy dostępne są w nakładach od 50 do 100 sztuk. Ekslibrisy są często produkowane przy użyciu technik druku wypukłego, druku wklęsłego lub druku płaskiego. Jakość napisu jest równie ważna jak projekt artystyczny.
Ex librisy uważane są za formę sztuki o wartości społecznej i artystycznej. Wykonywane są zazwyczaj na zlecenie właścicieli bibliotek. Projekt ex librisu jest różny – od prostej etykiety z nazwiskiem właściciela do wyszukanych dzieł sztuki. Istnieje ponad trzydzieści stowarzyszeń kolekcjonerów ekslibrisów. Spotykają się one na międzynarodowych zjazdach kolekcjonerów i badaczy. Ponadto organizują konkursy dla artystów.
Podobne tematy
